Dấu hiệu nhận biết hội chứng sợ lỗ | Safe and Sound

Hội chứng sợ lỗ (Trypophobia) là tình trạng sợ hãi, ghê tởm khi nhìn thấy các vật thể có các lỗ tròn như san hô, đài sen, tổ ong,... Chuyên gia tâm lý cho biết, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần, thể chất và làm suy giảm chất lượng cuộc sống người bệnh.

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1.   Hội chứng sợ lỗ là gì?

Tên gọi của hội chứng này xuất phát từ các từ Hy Lạp ‘trypta” có nghĩa là lỗ hổng và “phobos” có nghĩa là sợ hãi. “Tryptophobia” lần đầu tiên xuất hiện trên một diễn đàn web năm 2005.

Hội chứng sợ lỗ là một trong các nỗi sợ về các vật thể có lỗ tròn. Theo chuyên gia tâm lý, người bệnh mắc bệnh sợ lỗ có phản ứng về thể chất và cảm xúc mạnh mẽ bất cứ khi nào nhìn thấy các mô hình, vật thể được tạo thành từ các lỗ, đốm nhỏ nằm san sát nhau. Trong khi đó, lỗ tròn lớn lại hiếm khi gây ra cảm giác tương tự.

Ảnh 1: Hội chứng sợ lỗ là tình trạng sợ hãi, ghê tởm khi nhìn thấy các vật thể có lỗ tròn

Các biểu hiện của hội chứng sợ lỗ sẽ được kích hoạt khi người bệnh nhìn thấy các vật thể:

• Đài sen
• Tổ ong
• San hô
• Bột xà phòng
• Bong bóng
• ...

Hội chứng sợ lỗ hiện vẫn chưa được chuyên gia tâm lý công nhận là một chẩn đoán riêng biệt trong DSM-5 của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Trypophobia sẽ được xếp vào phân loại rộng rãi của các chứng ám ảnh sợ cụ thể miễn là các triệu chứng quá mức, dai dẳng và dẫn tới suy giảm chức năng hoặc đau khổ đáng kể.

Xung quanh con người có rất nhiều vật thể có dạng cụm lỗ tròn. Do đó, hội chứng sợ lỗ gây ra rất nhiều phiền toái cho người bệnh trong cuộc sống. Chính vì vậy, chứng sợ Trypophobia cần được chuyên gia tâm lý điều trị sớm để giảm thiểu phiền toái cũng như các ảnh hưởng tiêu cực khác.

2.   Biểu hiện hội chứng sợ lỗ

Nếu một người mắc chứng sợ lỗ thì họ thường sẽ nhận thấy cảm giác ghê tởm và khó chịu khi nhìn vào một vật thể hay bề mặt có các cụm lỗ tròn nhỏ hoặc có hình dạng giống như lỗ. Nghiên cứu từ năm 2018 của chuyên gia tâm lý chỉ ra rằng, hầu hết những người mắc chứng sợ lỗ đều cảm thấy ghê tởm là triệu chứng chính thay vì sợ hãi.

Theo chuyên gia tâm lý, mọi ám ảnh đều biểu hiện bằng cả phản ứng tâm lý kết hợp với phản ứng của hệ thần kinh tự chủ. Những phải ứng này sẽ đẩy nhanh trải nghiệm tiêu cực của một người. Bởi những cảm xúc cực đoan có thể làm phát sinh các triệu chứng thể chất và ngược lại.

Ảnh 2: Người bệnh thường bị nổi da gà, tim đập nhanh, choáng váng khi nhìn thấy các lỗ tròn

Bên cạnh sự ghê tởm, ám ảnh và sợ hãi, chuyên gia tâm lý cho rằng, khi nhìn thấy các cụm lỗ, người bị hội chứng sợ lỗ cũng sẽ xuất hiện một số triệu chứng thể chất như:

• Nổi da gà
• Có cảm giác ớn lạnh và ghê rợn
• Một số người có cảm giác kiến bò
• Đổ mồ hôi
• Choáng váng, chóng mặt
• Tim đập nhanh
• Xuất hiện các triệu chứng liên quan đến thị giác như ảo ảnh, khó chịu, mỏi mắt và hình ảnh trong mắt trở nên méo mó, dị thường
• Có cảm giác vô cùng khó chịu, bứt rứt và thậm chí là đau khổ
• Muốn rời mắt khỏi vật thể có các cụm lỗ nhỏ trong thời gian nhanh nhất
• Đôi khi có cảm giác hoảng loạn, sợ hãi tột độ và run rẩy
• Buồn nôn

Ngoài việc trải qua các triệu chứng như sợ hãi và ghê tởm thì những người mắc hội chứng sợ lỗ còn thường xuyên bị thay đổi hành vi. Chuyên gia tâm lý cho biết, việc né tránh các đối tượng kích hoạt nỗi sợ hãi là rất phổ biến. Chẳng hạn như một người có thể tránh ăn một số thực phẩm (ví dụ như dâu tây, đài sen,…) hoặc tránh đến một số nơi nhất định (ví dụ như căn phòng có giấy dán tường họa tiết chấm bi, lỗ tròn,…).